Dogoterapia – co to jest, na czym polega i czy działa?

Ten artykuł przeczytasz w: 8 minuty

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jak wielka siła tkwi w psim ogonie machającym na powitanie po ciężkim dniu? A może Twoje serce bije szybciej, gdy zobaczysz uśmiech na twarzy dziecka bawiącego się z czworonogiem? Psy nie tylko są naszymi wiernymi towarzyszami, ale także pełnią ważną rolę w procesie terapeutycznym. To, co dla wielu z nas jest codziennością – spacery, zabawy, a nawet zwyczajne głaskanie naszego pupila – może mieć ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie osób potrzebujących wsparcia. Dogoterapia, bo o niej mówimy, zdobywa coraz większe uznanie jako forma terapii wspomagającej różne grupy pacjentów. Ale czym dokładnie jest dogoterapia? Kto może z niej skorzystać, jakie są jej rodzaje, jakie psy są do niej odpowiednie i jakie są jej cele? Na te i wiele innych pytań postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule. Zapraszamy do lektury!

Dogoterapia – wprowadzenie

Dogoterapia, również znana jako terapia asystowana przez zwierzęta, to innowacyjne podejście terapeutyczne, które wykorzystuje interakcje z psami do poprawy jakości życia ludzi. Dogoterapia jest przeznaczona dla różnych grup ludzi, zarówno dzieci, jak i dorosłych, mających na celu skorzystanie z pozytywnych oddziaływań interakcji z psami. Prawidłowo przeprowadzona dogoterapia może przynieść wiele korzyści, począwszy od poprawy zdolności motorycznych, poprzez rozwijanie umiejętności społecznych, aż po promowanie relaksacji i redukcję stresu.

Z biegiem lat dogoterapia zyskała na popularności, głównie dzięki pozytywnym efektom jakie daje, jak również dzięki licznym badaniom naukowym potwierdzającym jej skuteczność. Jej wszechstronne zastosowanie sprawia, że staje się coraz bardziej istotnym elementem zarówno w tradycyjnej, jak i alternatywnej medycynie.

Dla kogo jest przeznaczona dogoterapia?

Dogoterapia jest uniwersalna i może przynieść korzyści różnym grupom osób, niezależnie od ich wieku, płci czy stanu zdrowia. Oto kilka grup, dla których dogoterapia może okazać się szczególnie korzystna.

Dzieci i młodzież często zyskują na kontaktach z psami w kontekście terapeutycznym. Dogoterapia może pomóc dzieciom z problemami behawioralnymi, z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, z ADHD, czy z trudnościami w nawiązywaniu relacji społecznych. Praca z psami może stymulować rozwój emocjonalny, kognitywny i społeczny, a także nauczyć dzieci empatii i odpowiedzialności.

Osoby starsze mogą korzystać z dogoterapii, aby złagodzić objawy demencji, poprawić funkcje poznawcze, a także zwiększyć poziom aktywności fizycznej. Kontakt z psami może również pomóc w walce z samotnością, która często dotyka osób w podeszłym wieku.

Osoby z niepełnosprawnościami mogą korzystać z dogoterapii w celu poprawy motoryki, koordynacji ruchowej, a także w celu zwiększenia niezależności i pewności siebie. Psy terapeutyczne mogą być szkolone do asystowania w codziennych czynnościach, co znacznie poprawia jakość życia osób z niepełnosprawnościami.

Osoby z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, lęk, PTSD, mogą skorzystać z dogoterapii jako uzupełnienia tradycyjnej terapii. Psy mogą zapewnić wsparcie emocjonalne, pomóc w radzeniu sobie ze stresem i lękiem, a nawet motywować do aktywności i nawiązywania kontaktów społecznych.

Osoby w trudnych sytuacjach życiowych, takie jak ofiary przemocy, osoby w żałobie czy pacjenci w terminalnej fazie chorób, mogą znaleźć wsparcie i pocieszenie w kontakcie z psami terapeutycznymi.

Rodzaje dogoterapii

Dogoterapia jest dość zróżnicowanym polem i obejmuje różne rodzaje terapii, które mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów dogoterapii.

Dogoterapia indywidualna jest najczęściej stosowanym rodzajem terapii, która jest dostosowywana do konkretnych potrzeb jednej osoby. W ramach tej formy terapii pacjent pracuje indywidualnie z psem i terapeutą, co pozwala na skoncentrowanie się na konkretnych celach terapeutycznych.

Dogoterapia grupowa to forma terapii, która odbywa się w grupie osób. Dzięki temu pacjenci mają możliwość interakcji nie tylko z psem, ale także z innymi uczestnikami terapii. Ten rodzaj dogoterapii często stosowany jest w placówkach edukacyjnych, szpitalach czy domach pomocy społecznej, promując umiejętności społeczne i zespołowe.

Dogoterapia w domu pacjenta to rodzaj terapii, w której terapeuta przyjeżdża do domu pacjenta z psem. Jest to idealne rozwiązanie dla osób, które z różnych przyczyn nie mogą opuścić swojego domu. Dogoterapia w domu pacjenta jest szczególnie pomocna dla osób starszych, cierpiących na choroby przewlekłe czy niepełnosprawnych.

Inną formą jest dogoterapia asystencyjna, która skupia się na wsparciu osób z niepełnosprawnościami w codziennych czynnościach. Psy asystencyjne są specjalnie szkolone, aby pomagać w zadaniach takich jak otwieranie drzwi, podnoszenie upuszczonych przedmiotów, a nawet pociąganie wózka inwalidzkiego.

Nie mniej ważna jest dogoterapia dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Psy mogą pomóc osobom z problemami psychicznymi, takimi jak depresja, lęk czy PTSD, poprzez zapewnienie im wsparcia emocjonalnego, pomocy w radzeniu sobie ze stresem, a nawet poprzez bycie motywacją do wyjścia z domu i nawiązywania kontaktów społecznych.

Niezależnie od rodzaju dogoterapii, kluczowym aspektem jest indywidualne podejście do pacjenta, dopasowanie terapii do jego potrzeb i zapewnienie bezpiecznej i pozytywnej atmosfery podczas sesji.

Rasy psów odpowiednie do dogoterapii

Choć dogoterapia może być przeprowadzana przez różne rasy psów, istnieją pewne cechy, które czynią niektóre rasy bardziej odpowiednimi do tej roli. Oto kilka ras psów, które są często wykorzystywane w dogoterapii.

Labradory Retriever są jedną z najbardziej popularnych ras do dogoterapii. Są to psy bardzo towarzyskie, inteligentne i łatwe do szkolenia. Labradory są również bardzo cierpliwe i tolerancyjne, co czyni je idealnymi do pracy z dzieciąmi i osobami z niepełnosprawnościami.

Golden Retriever to kolejna rasa często wykorzystywana w dogoterapii. Podobnie jak Labradory, Goldeny są łagodne, inteligentne i bardzo oddane ludziom. Są one również bardzo cierpliwe, co jest niezwykle ważne podczas pracy z pacjentami w trudnych sytuacjach.

Psy ras szpicowatych, takie jak Szpic Niemiecki czy Samoyed, są również doskonałymi psami terapeutycznymi. Te psy są zazwyczaj bardzo towarzyskie, radosne i energiczne. Mają naturalną zdolność do nawiązywania kontaktów z ludźmi i sprawiają, że osoby w ich otoczeniu czują się dobrze.

Psy ras pasterskich, takie jak Border Collie czy Owczarek Niemiecki, są również często wykorzystywane w dogoterapii. Są to psy bardzo inteligentne, lojalne i łatwe do szkolenia. Mogą być jednak bardziej wymagające pod względem potrzeb fizycznych i mentalnych.

Cavalier King Charles Spaniel to mała, ale niezwykle towarzyska i łagodna rasa, która doskonale nadaje się do pracy z osobami starszymi czy dziećmi. Są one zazwyczaj bardzo ciche, co czyni je idealnymi do pracy w szpitalach czy domach opieki.

Nie mniej ważne są psy mieszańce. Często charakteryzują się one niezwykle zrównoważonym charakterem i zdolnością do adaptacji do różnych sytuacji, co jest niezwykle istotne w pracy terapeutycznej.

Niezależnie od rasy, kluczowe jest, aby pies był dobrze zsocjalizowany, łagodny, cierpliwy i łatwo adaptujący się do nowych sytuacji. Przy wyborze psa do dogoterapii niezwykle ważna jest indywidualna ocena psa i jego zdolności do pracy z różnymi grupami pacjentów.

Dogoterapia dla dzieci

Dogoterapia jest niezwykle korzystna dla dzieci, zwłaszcza tych z trudnościami w rozwoju, problemami emocjonalnymi lub z zaburzeniami zachowania. Dzieci często łatwo nawiązują relacje z psami, co stwarza idealne warunki do terapii.

Psy mogą pomóc dzieciom z autyzmem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, poprawiają koncentrację i wspomagają rozwój motoryczny. Dla dzieci z problemami emocjonalnymi, interakcja z psami może przynieść relaksację, poprawić samoocenę i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa.

Cele postawione przed psem w dogoterapii

Psy pełnią kluczową rolę w dogoterapii, a cele postawione przed nimi są zróżnicowane i zależą od potrzeb pacjenta. Oto kilka z nich:

1. Budowanie relacji i zaufania: Pierwszym i najważniejszym celem jest zbudowanie pozytywnej i bezpiecznej relacji z pacjentem. Pies powinien być łagodny, spokojny i cierpliwy, co umożliwi pacjentowi nawiązanie kontaktu i budowanie zaufania.
2. Wsparcie emocjonalne: Psy w dogoterapii pełnią rolę „pomocników emocjonalnych”, oferując pocieszenie, towarzystwo i bezwarunkową akceptację. Mają za zadanie łagodzić stres, lęk i inne negatywne emocje.
3. Stymulacja aktywności fizycznej: Psy mogą motywować pacjentów do aktywności fizycznej, np. przez gry i zabawy, co przyczynia się do poprawy kondycji fizycznej, koordynacji ruchowej i ogólnego zdrowia.
4. Wsparcie rozwoju społecznego: Praca z psami może pomóc pacjentom w nawiązywaniu i utrzymaniu relacji społecznych. Psy mogą działać jako „katalizatory” w interakcjach społecznych, łatwiej nawiązując kontakt z innymi ludźmi.
5. Wsparcie w codziennych czynnościach: W przypadku terapii asystencyjnej, psy są szkolone do pomocy w codziennych czynnościach, takich jak otwieranie drzwi, podnoszenie przedmiotów czy pomoc w poruszaniu się.
6. Rozwijanie umiejętności życiowych: Dogoterapia może pomóc w rozwijaniu umiejętności życiowych, takich jak odpowiedzialność, troska o innych, komunikacja czy radzenie sobie ze stresem.
7. Pomoc w przekazywaniu informacji terapeutycznych: Psy mogą pomóc terapeutom w przekazywaniu informacji i prowadzeniu sesji terapeutycznych, stanowiąc „most” pomiędzy terapeutą a pacjentem.

Skuteczność dogoterapii

Badania naukowe dowodzą skuteczności dogoterapii w różnych obszarach. Według badań, interakcje z psami mogą obniżać poziom stresu, zmniejszać objawy depresji i lęku, oraz poprawiać nastrój. Badania wskazują również na korzyści w zakresie zdrowia fizycznego, takie jak poprawa mobilności i koordynacji ruchowej, a nawet obniżenie ciśnienia krwi.

Warto jednak pamiętać, że skuteczność dogoterapii może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i okoliczności pacjenta. To, co działa dla jednej osoby, niekoniecznie musi działać dla innej.

Zalety i ograniczenia dogoterapii

Dogoterapia przynosi wiele korzyści, ale jak każda forma terapii, ma też swoje ograniczenia. Poniżej przedstawiamy obie strony dogoterapii.

Zalety dogoterapii

1. Poprawa zdrowia emocjonalnego: Dogoterapia pomaga w łagodzeniu stresu, lęku i depresji. Psy są znane ze swojej zdolności do dostarczania wsparcia emocjonalnego i promowania poczucia bezpieczeństwa.
2. Stymulacja fizyczna: Współpraca z psami może poprawić motorykę i koordynację, a także zwiększyć aktywność fizyczną pacjentów.
3. Rozwój umiejętności społecznych: Psy są świetnymi katalizatorami dla interakcji społecznych, pomagając w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych i budowaniu relacji z innymi.
4. Podniesienie samooceny: Praca z psami może zwiększyć poczucie własnej wartości i pewności siebie, szczególnie u osób z trudnościami w nawiązywaniu relacji społecznych.
5. Nauczanie empatii i odpowiedzialności: Opieka nad psem wymaga odpowiedzialności, a także nauczenia się rozumienia i szanowania potrzeb innego żywego istoty.

Ograniczenia dogoterapii

1. Alergie: Niektóre osoby mogą mieć alergie na psy, co może stanowić przeszkodę w korzystaniu z dogoterapii.
2. Strach lub fobia przed psami: Dla osób, które mają strach przed psami, dogoterapia może nie być odpowiednia. W takich przypadkach potrzebna jest odpowiednia praca terapeutyczna, aby zmniejszyć lęk.
3. Niewłaściwe zachowanie psa: Psy, nawet te dobrze szkolone, są nadal zwierzętami i mogą wykazywać nieprzewidywalne zachowania. Dlatego kluczowe jest odpowiednie szkolenie i nadzór ze strony profesjonalistów.
4. Nie zastępuje tradycyjnej terapii: Dogoterapia nie powinna zastępować tradycyjnej terapii, ale być jej uzupełnieniem.
5. Dostępność: Nie wszędzie jest dostępna dogoterapia, a koszty związane z taką terapią mogą być dla niektórych osób nieosiągalne.

Szkolenie psów do dogoterapii

Szkolenie psów do dogoterapii jest kluczowym elementem, który gwarantuje skuteczność i bezpieczeństwo terapii. Psy muszą przejść przez szereg testów i szkoleń, zanim zostaną uznane za psy terapeutyczne. To obejmuje szkolenie posłuszeństwa, socjalizację i szkolenie specjalistyczne, takie jak terapia asystowana przez zwierzęta.

Pies musi być także zdrowy, z dobrą kondycją fizyczną i psychiczną. Właściciel psa musi być odpowiedzialny i zaangażowany, aby zapewnić prawidłowe szkolenie i opiekę nad psem.

Rola i zadania dogoterapeuty

Dogoterapeuta pełni kluczową rolę w procesie terapii. Jego zadaniem jest nie tylko przeprowadzenie terapii, ale również ocena pacjenta, wybór odpowiedniego psa, a także monitorowanie postępów terapii.

Dogoterapeuta musi również dbać o dobrostan psa, monitorować jego zachowanie i reakcje, oraz zapewnić mu odpowiednie warunki do pracy. W tym celu dogoterapeuta musi posiadać nie tylko wiedzę na temat psychologii i zdrowia zwierząt, ale również umiejętność budowania relacji z psami.

Jak zostać dogoterapeutą? Kurs dogoterapii

Aby zostać dogoterapeutą, konieczne jest przeszkolenie i certyfikacja. W Polsce istnieje kilka organizacji oferujących kursy dogoterapii, które obejmują zarówno teorię, jak i praktykę.

Kursy te zwykle obejmują tematy takie jak psychologia zwierząt, metody terapii asystowanej przez zwierzęta, a także praktyczne umiejętności pracy z psami. Po ukończeniu kursu i zdaniu egzaminu, kursant otrzymuje certyfikat dogoterapeuty.

Cena dogoterapii

Cena dogoterapii może się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak rodzaj terapii, czas trwania sesji, czy doświadczenie terapeuty. Średnia cena za sesję terapii w Polsce może wynosić od 100 do 200 złotych.

Warto jednak pamiętać, że koszt terapii to inwestycja w zdrowie i jakość życia, a korzyści płynące z dogoterapii są często nieocenione.

Dzień Dogoterapii

Dzień Dogoterapii, obchodzony corocznie, to wyjątkowa okazja do świętowania i podkreślania znaczenia terapii asystowanej przez zwierzęta. To także doskonała okazja do edukacji społecznej na temat dogoterapii, jej zalet i korzyści.

Polski Związek Dogoterapii

Polski Związek Dogoterapii to organizacja skupiająca profesjonalistów z dziedziny dogoterapii. Związek ma na celu promowanie terapii asystowanej przez zwierzęta, zapewnienie standardów szkolenia i praktyki, a także wsparcie dla terapeutów i pacjentów.

Związek oferuje szereg zasobów, w tym informacje o szkoleniach, badania na temat dogoterapii, a także platformę dla terapeutów do wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk.

Podsumowanie

Dogoterapia to skuteczna i wszechstronna forma terapii, która wykorzystuje pozytywne interakcje z psami do poprawy zdrowia i jakości życia pacjentów. Choć dogoterapia ma wiele zalet, jest również ważne, aby pamiętać o jej ograniczeniach i zapewnić odpowiednie szkolenie i opiekę dla psów terapeutycznych. Z odpowiednim podejściem i wsparciem, dogoterapia może przynieść nieocenione korzyści dla wielu grup pacjentów.